Θεωρητική προσέγγιση του 'Λόγω Ψυχής'
Η συστημική προσέγγιση σήμερα
Η συστημική προσέγγιση, που αρχικά ταυτιζόταν με την οικογενειακή θεραπεία και τις οικογενειακές συνεδρίες, αποτελεί σήμερα ένα εργαλείο για την αντιμετώπιση κάθε είδους ψυχολογικών δυσκολιών ή δυσκολιών στις σχέσεις μέσω ατομικών, ομαδικών και οικογενειακών συνεδριών.
Η συστημική προσέγγιση αναπτύχθηκε για πρώτη φορά τη δεκαετία του 1950, αρχικά για να προσφέρει ένα θεωρητικό πλαίσιο στην θεραπεία με οικογένειες. Την εποχή εκείνη η ριζοσπαστική οπτική της μετατόπισε το κέντρο βάρους από το άτομο στις σχέσεις. Τα συμπτώματα έπαψαν να θεωρούνται «ατομικές υποθέσεις» και άρχισαν να θεωρούνται «υποθέσεις της οικογένειας». Από τότε ως σήμερα η συστημική οπτική αξιοποιήθηκε και αξιοποιείται πολλαπλώς για να συνδυάσει και να συνθέσει ιδέες από άλλες θεωρίες και θεραπευτικές προσεγγίσεις, φιλοσοφικά ρεύματα και σύγχρονα ερευνητικά ευρήματα.
Οι σύγχρονοι συστημικοί θεραπευτές δίνουν έμφαση τόσο στο νοητικό όσο και στο συγκινησιακό μέρος της ψυχοθεραπευτικής διαδικασίας. Με τη συμβολή των ερευνητών, έχουν αντιληφθεί ότι η θεραπευτική σχέση είναι ο σημαντικότερος παράγοντας αλλαγής, μετά το προσωπικό κίνητρο. Δείχνουν μεγάλο σεβασμό στους ανθρώπους, αναγνωρίζουν τις δυνατότητες τους και ενθαρρύνουν τα υγιή τους κομμάτια να αναπτυχθούν, δίνοντας μικρότερη έμφαση στις δυσκολίες και τη ‘δυσλειτουργία’ τους. Επίσης, χωρίς να παραγνωρίζουν τη σημασία των οικογενειακών σχέσεων, στρέφουν το βλέμμα τους και στις ατομικές εμπειρίες και τα πρώιμα παιδικά βιώματα, προσπαθώντας να κατανοήσουν περισσότερα για το πώς αναπτύχθηκε η κάθε ξεχωριστή προσωπικότητα. Παράλληλα, δίνουν εξίσου σημασία στις επιρροές του κοινωνικού περιβάλλοντος και της κουλτούρας ως καθοριστικούς παράγοντες κατασκευής νοημάτων άρα και προβλημάτων. Υιοθετούν την άποψη ότι οι άνθρωποι κατασκευάζουν τις αλήθειες τους μέσα από τη γλώσσα και ότι προσπαθούν να δώσουν νόημα στις εμπειρίες τους μέσα από τις αφηγήσεις τους. Για το λόγο αυτό ακούν πολύ προσεκτικά τόσο το τι λένε οι άνθρωποι όσο και το πώς μιλούν για αυτό που τους απασχολεί.
Εμπλουτίζοντας τη συστημική ψυχοθεραπεία
Η προσέγγιση στο Ινστιτούτο ‘Λόγω Ψυχής’ SANE – System Attachment Narrative Encephalon ® εμπλουτίζει τη συστημική ψυχοθεραπεία με τη θεωρία του συναισθηματικού δεσμού, με τις βασικές παραδοχές της αφηγηματικής ψυχολογίας, καθώς και με τα συναφή ευρήματα από τον τομέα των νευροεπιστημών για τον εγκέφαλο.
Η θεωρία του συναισθηματικού δεσμού (attachment) του John Bowlby, όπως έχει εξελιχθεί σήμερα μέσα από ερευνητικές μελέτες και παρατηρήσεις, προσφέρει μια αναπτυξιακή θεωρία για τον τρόπο που αναπτύσσεται η προσωπικότητα και για τα αίτια των μετέπειτα δυσκολιών που σχετίζονται με την οικογενειακή δυναμική, χωρίς να ενοχοποιεί την οικογένεια. Διαπιστώνει τα διαγενεολογικά μοτίβα που συντηρούν τη συναισθηματική ανασφάλεια των παιδιών και τον τρόπο που αυτή η ανασφάλεια επηρεάζει τις κατοπινές ενήλικες σχέσεις.
Κλειδί για τη μεταβίβαση μοτίβων συναισθηματικής ασφάλειας-ανασφάλειας από το γονιό στο παιδί αποτελεί η αφήγηση εμπειριών και ο βαθμός συγκρότησής της. Μεγάλη σημασία για το βαθμό συγκρότησης έχει το κατά πόσο ο γονιός είναι σε επαφή με τα συναισθήματά του. Η εικόνα του εαυτού συγκροτείται μέσα από αφήγηση ιστοριών και διάλογο με τους γονείς ο οποίος εσωτερικεύεται. Ο εαυτός μας αποτελεί μια αυτοβιογραφική αφήγηση η οποία εξελίσσεται παράλληλα με έναν εσωτερικό διάλογο μεταξύ πολλών φωνών μας που συνυπάρχουν. Το ποια φωνή (αυστηρή, τρυφερή) θα επικρατήσει καθε φορά εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις πρώιμες εμπειρίες μας στο πραγματικό διάλογο με τους γονείς μας αλλά και κατοπινές εμπειρίες μας με σημαντικούς άλλους. Η σημασία μιας μετα-φωνής πιο συμπονετικής, η οποία αφήνει χώρο αλλά και συντονίζει τις διάφορες φωνές αποτελεί αντικείμενο πρόσφατων ερευνών στο Ινστιτούτο μας.
Τα ευρήματα των νευροπιστημών για τον εγκέφαλο, το πολυπλοκότερο γνωστό σύστημα, τονίζουν την αποτύπωση των πρώιμων αλλά και των κατοπινών εμπειριών μας, θετικών και αρνητικών στα νευρωνικά μας κυκλώματα. Οι ερευνητές δίνουν ιδιαίτερη βαρύτητα στη σημασία των πρώιμων συναισθηματικών δεσμών, αλλά και στη σημασία της αφήγησης ως το μέσο επιρροής και αλλαγών στην ανάπτυξη του εγκεφάλου μας. Ο εγκέφαλος συνεχίζει να πλάθεται σε αρκετά μεγάλο βαθμό και στην κατοπινή ζωή, και μπορεί να αναπτυχθεί προς ευεργετική κατεύθυνση μέσα από επανορθωτικές κοινωνικές αλληλεπιδράσεις, όπως αυτές που προσφέρει, στο ιδιαίτερων συνθηκών περιβάλλον της, η ψυχοθεραπεία.
Στο Ινστιτούτο συνθέτουμε τις τέσσερις βασικές έννοιες: σύστημα, συναισθηματικός δεσμός, αφήγηση και εγκέφαλος. Η σύνθεση αυτή αντλεί από τη διεθνή εμπειρία αναγνωρισμένων μελετητών και ψυχοθεραπευτών με ανάλογα ενδιαφέροντα και θεωρητικό προσανατολισμό (*). Επιτυγχάνεται δε μέσα από την προσωπική μας μελέτη, έρευνα και συγγραφή, αλλά και τη βιωματική εφαρμογή και πολύχρονη εμπειρία μας στο χώρο της ψυχοθεραπείας, της εκπαίδευσης και της εποπτείας επαγγελματιών ψυχικής υγείας.
Διαβάστε περισσότερα για το SANE
Συμβουλευτείτε ακόμα τη λίστα δημοσιεύσεων και εργασιών μας σε αυτή την ιστοσελίδα!
Συμβουλευτείτε τις παρακάτω πηγές και διαβάστε περισσότερα για τις έννοιες που εμπλουτίζουν τη συστημική ψυχοθεραπεία και την αντίστοιχη ειδίκευση των επαγγελματιών στο Ινστιτούτο μας.
- Angus, L. & McLeod, J. (eds). (2004). Handbook of narrative and psychotherapy: Practice, theory and research. Thousand Oaks, CA: Sage.
- Beaudon, M-T & Zimmerman, J. (2011). Narrative therapy and interpersonal neurobiology: Revisiting classic practises, developing new emphases. Journal of Systemic Therapies, 30, 1-13.
- Byng-Hall, J. (1995). Creating a secure base: Some implications of attachment theory for family therapy. Family Process, 34, 45-58.
- Byng-Hall,J. (1995). Rewriting family scripts. London: Guilford Press.
- Byng-Hall. J. (1998). Evolving ideas about narrative: re-editing the re-editing of family mythology. Journal of Family Therapy, 20, 133-143.
- Byng-Hall, J. (2008). The crucial roles of attachment in family therapy. Journal of Family Therapy, 30, 129-146.
- Cozolino, L. (2006). The neuroscience of human relationships: Attachment and the developing social brain. New York: Norton.
- Cozolino, L. (2002). The neuroscience of psychotherapy: Building and rebuilding the human brain. New York: Norton.
- Cozolino, L. (2010). The neuroscience of psychotherapy: Healing the social brain. 2nd ed New York: Norton.
- Dallos, R. (2004). Attachment narrative therapy: integrating ideas from narrative and attachment theory in systemic therapy with eating disorders. Journal of Family Therapy, 26, 40-66.
- Dallos, R. (2006). Attachment narrative therapy. Integrating narrative, systemic and
attachment therapies. Berkshire, UK: Open University Press. - Dallos, R. & Vetere, A. (2009). Systemic therapy and attachment narratives. Applications in a range of clinical settings. London: Routledge.
- Fishbane, M.D. (2001). Relational narratives of the self. Family Process, 40, 273–291.
- Fishbane, M.D. (2007). Wired to connect: Neuroscience, relationships, and therapy. Family Process, 46,395–412.
- Fosha, D., Siegel, D. J. & Solomon, M. (2009). The healing power of emotion: Affective neuroscience, development & clinical practice. New York: Norton.
- Hermans, H.J.M. & Dimaggio, G. (eds) (2004).The dialogical self in psychotherapy. New York: Brunner-Routledge.
- Hermans, H.J.M. & Hermans-Jansen, E. (1995). Self-narratives: The construction of meaning in psychotherapy. New York, NY: The Guilford Press.
- Hughes, D.A. (2007). Attachment focused family therapy. New York: Norton.
- McLeod, J. (1997). Narrative and psychotherapy. London: Sage.
- Parkes, C.M., & Stevenson-Hinde, J, & Marris, P. (1991). Attachment across the life cycle. London: Routledge.
- Penn, P. (2001). Chronic illness: Trauma, Language, and writing. Family Process, 40, 33-52.
- Penn, P. (1994). Creating a partcipant text: Writing, multiple voices, narrative multiplicity. Family Process, 33, 217-231.
- Pennebaker, J. W. (1997). Opening up: The healing power of expressing emotions.
New York: The Guilford Press. - Pennebaker, J.W. (1993). Putting stress into words: Health, linguistic and therapeutic
implications. Behaviour Research and Therapy, 31, 539-548. - Sarbin, T.R. (1986). The narrative as a root metaphor for psychology. In T.R. Sarbin (Ed.), Narrative psychology: The storied nature of human conduct (pp. 1-37). New York, NY: Preager.
- Schore, A.N. (1994). Affect regulation and the origin of the self. The neurobiology of emotional development. Hillsdale, New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates
- Schore, A.N. (2003). Affect dysregulation and disorders of the self. New York:
WW. Norton - Schore, A.N. (2003). Affect regulation and the repair of the self. New York: WW.
Norton - Siegel, D.J. (1999). The developing mind: How relationships and the brain interact to shape who we are. New York: The Guilford Press.
- Siegel, D.J. (2007). The mindful brain: Reflection and attunement in the cultivation of wellbeing. New York: Norton.
- Siegel, D. J. & Solomon, M. (2003). Healing trauma: Attachment, mind, body, and brain. New York: Norton.
- Siegel, D.J. (2010). The mindful therapist: A clinician’s guide to mindsight and neural integration. New York: Norton.
Δείτε ακόμα:
Family Process, Volume 41, Issue 3, 2002. Ένα αφιέρωμα στη σύνδεση της συστημικής προσέγγισης με τη θεωρία του συναισθηματικού δεσμού. (Wiley Publ.)
International Journal of Group Psychotherapy, Volume 60, Number 4, 2010. Ένα αφιέρωμα στη σύνδεση μεταξύ νευροβιολογίας και διαπροσωπικών συστημάτων: ομάδες, ζευγάρια. (Guilford Press)
